Ślady życia człowieka na terenie Gminy Chmielnik sięgają już neolitu (około 40 000 – 1 800 lat p.n.e.), o czym świadczą liczne znaleziska archeologiczne m.in. krzemienny grot oszczepu z Woli Rafałowskiej, toporek kamienny i inne.

Kolejnym znakiem odległych czasów jest przypuszczenie istnienia wczesnośredniowiecznego grodu w Woli Rafałowskiej. Zdaniem historyków wzniesienie i nazwa części wsi Grodzisko wskazuje na istnienie tu osady obronnej.

Historia pisana Chmielnika jest ściśle połączona z dziejami Rusi Czerwonej kiedy to w 1349 roku król Kazimierz Wielki zdobył i przyłączył ją do Polski W wyniku tych działań osada Chmielnik znalazła się w jej granicach.

Data założenia osady jest nieznana, a początków jej należy szukać na przełomie XI i XII wieku.

Dopiero wśród dokumentów z XV w. pojawiają się pierwsze wzmianki o miejscowościach Gminy Chmielnik. Z początków XV wieku pochodzą informacje o Chmielniku: w 1419 roku występuje Nicolaus Laurini – pleban z Chmielnika, a w 1423 r. Chmielnik pojawia się wśród wsi okręgu tyczyńskiego, które król Władysław Jagiełło nadał Janowi z Jicina w dożywocie.

W późniejszych latach przyłączono do niego pozostałe wsie Gminy Chmielnik.

W latach 1368 – 1404 wymienione miejscowości należały do tzw, hrabstwa tyczyńskiego i terytorialnie do Ziemi Sanockiej. Od 1434 roku wspomniane wsie znalazły się ostatecznie w rękach Pileckich, którzy posiadali dobra łańcuckie oraz kańczudzkie i przynależały do Ziemi Przemyskiej.

W 1670 roku Jan Klemens Branicki, marszałek nadworny najechał zbrojnie dobra tyczyńskie odbierając je Michałowi Działyńskiemu. Ciągnąca się długo kwestia tzw. sukcesji Kostkowskiej zakończyła dopiero ugoda zawarta pomiędzy Stefanem Mikołajem Branickim a Stanisławem Działyńskim w 1690 roku. Na jej mocy prawnym posiadaczem dóbr tyczyńskich (m.in. Chmielnika) został Branicki. Po bezpotomnej śmierci ostatniego z Branickich, wdowa po nim – Izabela z Poniatowskich (siostra Stanisława Augusta Poniatowskiego, ostatniego króla Polski) musiała dokonać skomplikowanych działów majątkowych z ubocznymi spadkobiercami w wyniku których zatrzymała dla siebie dożywocie na dobrach tyczyńskich więc i wieś Chmielnik.

Do 1808 roku dominium tyczyńskie, początkowo sporych rozmiarów, rozpadło się na mniejsze posiadłości. W połowie XIX w. wschodnia część tych dóbr (m.in. Chmielnik) należały do rodu Szymanowskich. Ten stan trwał do I rozbioru Polski, po 1773 r. wsie te weszły w skład cyrkułu rzeszowskiego. Po 1918 roku w odrodzonej już Polsce, wchodziły one w skład województwa lwowskiego, a po 1945 r. w skład województwa rzeszowskiego.

Najważniejszym zabytkiem Gminy Chmielnik jest Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła, wybudowany w 1742 roku, rozbudowany w 1890 roku. Zespół ruchomych dóbr kultury, stanowiących wyposażenie kościoła w Chmielniku, stanowi przykład typowego wyposażenia wnętrz sakralnych z okresu od połowy XVIII wieku do końca XIX wieku. Jest plastycznym dokumentem przemian zachodzących w sztuce kościelnej tego okresu. Na uwagę zasługuje tu: ołtarz główny, ołtarze boczne, malowidła tajemnic różańcowych, ambona, chrzcielnica, chór muzyczny i organy, stalle i ławki, zegar, obrazy oraz inny sprzęt i szaty liturgiczne.

Kult Matki Bożej Łaskawej z Chmielnika praktykowany od ponad trzystu lat, rozpowszechniony jest nie tylko w diecezji rzeszowskiej lecz obejmuje także ośrodki polonijne w USA. O doznanych tu łaskach i cudach świadczą setki wotów złożonych przez wiernych a przede wszystkim koronacja tego cudownego obrazu, która odbyła się 4 maja w 1997 roku. Ten cenny obraz Matki Bożej Łaskawej pochodzący z poprzedniego XV–wiecznego Kościoła, spalanego w XVII w. przez Tatarów ocalał i jest dziś otaczany – jako cudowny - powszechną czcią i szacunkiem.

Przebywając w naszej Gminie warto zwiedzić XIX-wieczny Kościół w Woli Rafałowskiej pw. św. Trójcy z ołtarzem głównym z 1613 roku i obrazami z XVIII w., który w 2008 r. został wpisany do rejestru zabytków.  Ochroną konserwatorską na terenie gminy są objęte 53 obiekty. Są to głównie kapliczki przydrożne oraz domy i zagrody.

Kościół pw. Św. Trójcy w Woli Rafałowskiej

W roku 2008 przyjęto program opieki nad zabytkami i obiektami objętymi ochroną konserwatorską.  W ramach programu wykonano renowację rzeźby Matki Boskiej Niepokalanej z Zabratówki umieszczonej w kapliczce wpisanej do rejestru zabytków, której koszt wynoszący 7 tys. zł w połowie pokryła Gmina Chmielnik.

Na terenie Gminy Chmielnik zaewidencjonowanych jest także 86 stanowisk archeologicznych o różnej chronologii i wartości poznawczej. Są to głównie stanowiska z epoki peleolitu schyłkowego, neolitu, epoki kamienia, epoki brązu, epoki żelaza, mezolitu, średniowiecza, okresu prahistorycznego. Najwięcej stanowisk pochodzi z neolitu oraz wczesnej epoki brązu i kamienia. Stosunkowo nieliczne są stanowiska z mezolitu.

Gmina Chmielnik posiada także wyznaczone strefy ochrony konserwatorskiej:

A –  strefa pełnej ochrony konserwatorskiej, która obejmuje dwa historycznie ukształtowane zespoły kościelne wraz z otoczeniem, strefę A – 1 ustalono dla Sanktuarium Matki Boskiej Chmielnickiej i jego zabytkowego otoczenia w Chmielniku Rzeszowskim, strefę A – 2 dla zespołu kościelno – plebańskiego i folwarcznego wraz z parkiem w Woli Rafałowskiej.

E – strefa ochrony ekspozycji najstarszych i najcenniejszych na terenie Gminy położonych w strefie A obiektów sakralnych - strefa E – 1 została wyznaczona wokół zabytkowego zespołu kościelnego w Chmielniku, strefa E – 2 wokół niedużego wzniesienia w Woli Rafałowskiej , na którym usytuowany jest zabytkowy zespół kościelno-plebański wraz z fragmentarycznie zachowanym parkiem i resztkami dawnego folwarku plebańskiego na jej obszarze.

K – strefa ochrony krajobrazu.

OW – strefa obserwacji archeologicznej - strefa OW-1 – wokół stanowiska  nr 51 w Woli Rafałowskiej , gdzie znajduje się osada neolityczna, strefa OW-2 – wokół domniemanego grodziska wczesnośredniowiecznego w Woli Rafałowskej, gdzie jednocześnie znaleziono ślady osadnictwa prehistorycznego, strefa OW-3- wokół stanowiska na pograniczu Chmielnika i Matysówki, na którym dotychczas odkryto ślady osadnictwa z epoki kamienia, osadę neolityczna, osadę prehistoryczną.

Gmina Chmielnik posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę techniczną

Biologiczna oczyszczalnia ścieków typu LEMNA

We wszystkich miejscowościach, z wyjątkiem Borówek, działa biologiczna oczyszczalnia ścieków o długości sieci  kanalizacyjnej 88,1 km i przepustowości 850 m3/dobę. Obsługuje łącznie 883 budynki, zamieszkiwanych przez 4638 mieszkańców.  
Centralna część miejscowości Chmielnik korzysta z wodociągu gminnego, jest to 88 gospodarstw zamieszkiwanych przez 440 mieszkańców.  Pozostała część mieszkańców korzysta z indywidualnych ujęć wody. Wodociąg jest zasilany ze stacji  uzdatniania wody i dwóch studni głębinowych  60m o wydajności 10 m3/ h i możliwości produkcyjnej wody 200 m3/ dobę. Długość sieci wodociągowej wynosi 5,6 km, długość przyłączy 3,5 km. Planowana jest rozbudowa sieci wodociągowej, istniejący projekt zakłada wybudowanie 15,5 km sieci i 7 km przyłączy oraz podłączenie do niej  208 nowych gospodarstw.
Wszystkie miejscowości w gminie posiadają sieć gazową oraz  dobrze rozwiniętą sieć dróg – wewnętrznych (157 km) gminnych (41 km), powiatowych (25,7 km), wojewódzką (7,2 km) - które umożliwiają dobrą komunikację m.in. z sąsiednim miastem Rzeszów.
Teren gminy wyposażony jest także w telefonię przewodową – z której korzysta 80 % gospodarstw. Wiodącym operatorem telefonii przewodowej w gminie jest Okręgowa Spółdzielnia Telefoniczna w Tyczynie, która zapewnia również dostęp do Internetu.  Obszar gminy objęty jest także, w zależności od operatora, w 60 - 100 % zasięgiem sieci telefonii komórkowej.

Gmina Chmielnik jest gminą typowo rolniczą. Przy powierzchni geodezyjnej wynoszącej 5287 ha, 3892 ha stanowią użytki rolne,  782 ha stanowią lasy a 613 ha pozostałe grunty i nieużytki. W użytkach rolnych 62,3 % stanowią grunty orne, 3,2 % sady i 34,5 % użytki zielone. Łączna liczba gospodarstw wynosi 1690 (wg spisu rolnego z 2002 r.) z czego 80 % zajmuje się produkcją na własny użytek. Uprawia się tutaj głównie zboża oraz rośliny okopowe i pastewne.  Znaczna liczba rolników korzysta z unijnych dopłat bezpośrednich do gruntów rolnych, część rolników także z dopłat do obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania, którymi są tereny wszystkich miejscowości gminy z wyjątkiem Chmielnika.  Rolnicy uczestniczą w różnych programach  Unii Europejskiej głównie w rolnośrodowiskowym (49), którego celem jest  dotowanie praktyk rolniczych służących ochronie środowiska. 19 gospodarstw, zajmujących się produkcją zdrowej żywności,  posiada certyfikat ekologiczny.

Aktywność gospodarcza w Gminie rozwija się głównie w branżach: handel, usługi oraz produkcja. Liczba podmiotów gospodarczych wynosi 337, z czego 85 % to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Najliczniejszą grupę stanowią osoby prowadzące handel spożywczy i  przemysłowy, ale funkcjonują także firmy wykonujące usługi budowlane, ubezpieczeniowe, zakłady stolarskie, mechaniki pojazdowej, fryzjerskie oraz firmy zajmujące się małą gastronomią,  a także organizacją dyskotek i imprez okolicznościowych funkcjonujące w  wynajmowanych budynkach gminnych w Borówkach i Chmielniku. Istnieje także klub jeździecki.

Największe i wciąż rozwijające się firmy produkcyjne działające na terenie gminy Chmielnik to:

• CHMIELNIK ZDRÓJ” S. A. zajmujący się produkcją i sprzedażą wody mineralnej „ALFRED”, dostarczaniem do mieszkań wiejskiego chleba oraz warzyw;
• REWA SPÓŁKA Z O. O. z siedzibą w Woli Rafałowskiej zajmująca  produkcją systemów oddymiających;
• METALFORM z siedzibą w Chmielniku zajmujący się przetwórstwem tworzyw metalowych i sztucznych;
• POK-TER ZPHU Tapicerstwo samochodowe zajmujący się głównie tapicerstwem samochodowym.

Klub Jeździecki „Dwór” w Woli Rafałowskiej